اثر دور آبیاری بر صفات تکثیری نماتد مولد گره ریشه (meloidogyne javanica) در دو رقم لوبیاسفید (phaseolus vulgaris)

نماتد مولد گره ریشه (meloidogyne javanica) در بسیاری از کشورها گزارش شده و خسارت وسیعی را به مزارع حبوبات و غلات می زند. این نماتد روی ریشۀ حبوبات در بیشتر مناطق دنیا مشاهده شده است و سبب متورم شدن ریشه و نقصان محصول می گردد. به منظور بررسی اثر دور آبیاری بر روی صفات تکثیری این نماتد و تأثیر خسارت آن روی گیاه لوبیاسفید تحقیق حاضر در سال 1390 در گلخانۀ تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی شیراز انجام گرفت. آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کاملاً تصادفی با سه تکرار پیاده گردید. سه فاکتور، رقم در دو سطح، دور آبیاری در سه سطح و آلودگی در دو سطح منظور گردیدند. مایه زنی نماتد در مرحلۀ گیاهچه ای و به میزان 2000 تخم و لارو سن دو به ازای هر کیلوگرم خاک انجام گرفت، و دو ماه پس از مایه زنی صفات رشدی گیاه و شاخص های تکثیری نماتد اندازه گیری شد. بر اساس نتایج به دست آمده، اثر دور آبیاری برای تمامی صفات مربوط به تکثیر نماتد در سطح احتمال 1% معنا دار شد. در صفات تعداد گره در هر ریشه، تعداد کیسۀ تخم در هر ریشه، جمعیت نهایی نماتد و فاکتور تولیدمثلی بیشترین مقدار مربوط به دور آبیاری 48 ساعت و کمترین مقدار مربوط به دور آبیاری 96 ساعت بود که این دو در هر چهار صفت قید شده در سطح احتمال 5% با یکدیگر اختلاف معنا دار داشتند. نتایج همچنین نشان داد که ارقام در دورهای آبیاری مختلف واکنش های متفاوتی به خسارت نماتد نشان می دهند. به طوری که هر چه رطوبت کمتر باشد، نماتد غیرفعال تر است و گیاه بروز بهتری دارد. بنابراین، در شرایطی که احتمال خسارت نماتد بالاست، شاید بتوان با مدیریت دور آبیاری نماتد را به حالت غیرفعال درآورد. البته در این حالت بایستی به عملکرد اقتصادی گیاه نیز توجه داشت.